QTouch – atmelowskie sposoby na klawiatury bezstykowe

Atmel nie przegapił współczesnych trendów „klawiaturowych” i konsekwentnie poszerza ofertę produkowanych przez siebie scalonych kontrolerów klawiatur i nastawników bezstykowych, udoskonala także biblioteki programowe, dzięki którym niektóre mikrokontrolery produkowane przez tę firmę można wykorzystać do realizacji takich zadań, bez konieczności doposażania ich w dodatkowe elementy sprzętowe.

Współczesne podzespoły elektroniczne zastępują coraz większą liczbę podzespołów elektromechanicznych. W wielu dziedzinach zostały już całkowicie wyeliminowane przekaźniki, styczniki, niegdyś bardzo popularne mierniki wychyłowe, wskaźniki i „wyświetlacze” elektromechaniczne, w większości współczesnych urządzeń zastąpiono mechaniczne włączniki ich zelektronizowanymi wersjami. Podobne rozwiązania zdominowały aplikacje audio i wideo, w których mechanicznego przełącznika kanałów nie ma szansy spotkać od wielu już lat. Zastępowanie przełączników mechanicznych ich elektronicznymi odpowiednikami pozwafla zmniejszyć gabaryty urządzeń, ich trwałość i niezawodność, zwiększa możliwości projektantów obudów, którzy nie muszą się liczyć z ograniczeniami wynikającymi z wymagań rozwiązań mechanicznych, zmniejsza także ryzyko występowania zakłóceń elektromagnetycznych oraz pozwala także obniżyć ceny urządzeń.

Producenci urządzeń elektronicznych opracowali wiele różnych sposobów „elektronicznego” zastąpienia tradycyjnych włączników. Krótkie charakterystyki alternatywnych rozwiązań przedstawiono w tab. 1. Najkrótsze ich podsumowanie – żadne nie jest doskonałe – nie jest dla praktyków zachęcające, ale wieloletnie eksperymenty prowadzone przez wiele firm doprowadziły do tego, że cechy użytkowe przełączników elektronicznych z sensorami dotykowymi są wystarczające dla wielu otaczających nas aplikacji.

Rys. 1. Oferta Atmela pozwala budowę kontrolerów klawiatur bezstykowych na dwa sposoby: sprzętowy i programowy

Rys. 1. Oferta Atmela pozwala budowę kontrolerów klawiatur bezstykowych na dwa sposoby: sprzętowy i programowy

Producenci podzespołów – w tym także Atmel – działają dwutorowo, dostarczając na rynek (rys. 1):

  • zintegrowane kontrolery pojemnościowych klawiatur i nastawników różnego typu, które mogą się komunikować z otoczeniem za pomocą interfejsów komunikacyjnych SPI/I2C, mogą także pracować jako kontrolery z bezpośrednimi wyjściami binarnymi,
  • biblioteki programowe dla produkowanych przez siebie mikrokontrolerów (w przypadku firmy Atmel są to: tinyAVR, megaAVR, XMEGA, oraz podrodziny AVR32: UC3A i UC3B), w których w sprytny sposób wykorzystano standardowe linie I/O, które spełniają rolę czujników zbliżeniowych.

Największą popularnością wśród producentów podzespołów cieszą się różne warianty technologii pojemnościowej detekcji zbliżania palców, co wynika z dość dobrych parametrów detekcji uzyskiwanych przy niewielkim koszcie implementacji kontrolera. Krótkie charakterystyki alternatywnych metod detekcji przedstawiono w tab. 1.
Dobierając do aplikacji konkretny typ sterownika trzeba pamiętać, że sposoby detekcji dotyku stosowane przez producentów są różne (przynajmniej w większości przypadków), co może objawiać się nieco innymi cechami użytkowymi. Niestety, producenci układów dbają o zachowanie tajników „kuchni” dla siebie, czego jedną z (ukrywanych) przyczyn jest fakt, że w większości przypadków oferują technologie kupione od wyspecjalizowanych firm badawczych. Z praktycznego punktu widzenia nie ma to dla nas specjalnego znaczenia, bowiem oferowane obecnie rozwiązania są bliskie technicznej doskonałości – niektóre technicznie „dojrzewają” ponad 13 lat!

Zalety detekcji pojemnościowej
Pojemnościowe czujniki dotyku mają ogromną zaletę: czujnik klawiatury („przycisk”) może być ukryty pod izolatorem (np. płytą czołową obudowy), a klawiatura i tak będzie działać! Do tego maskownica klawiatury może być jednolita (pozbawiona otworów), co znacznie upraszcza budowę urządzeń z wymaganym wysokim stopniem ochrony.
Dodatkowe zalety takich klawiatur to m.in.: odporność na ładunki elektrostatyczne i zmiany temperatur, możliwość zastępowania klawiatur membranowych oraz mikroprzełącznikowych, bez konieczności dokonywania zmian w pozostałej części aplikacji. Jest to więc rewolucyjne zwłaszcza, że dzięki stosunkowo dużej rozdzielczości detekcji można na ich bazie tworzyć nastawniki obsługiwane jak dotykowe potencjometry.

Tab. 1. Zestawienie podstawowych cech systemów detekcji dotyku/zbliżenia, stosowane m.in. w klawiaturach (źródło: EE Times)

Cecha/parametr Podczerwień Mikrofale RF
Zasięg do… …kilku metrów …kilku metrów …kilku centymetrów
Obudowa urządzenia Przeźroczysta Nieprzewodząca Nieprzewodząca
Koszt Średni Bardzo wysoki Wysoki
Odporność na zakłócenia środowiskowe Średnia Bardzo dobra Bardzo dobra
Niezawodność Średnia Dobra Dobra
Najważniejsze zalety Duży zasięg Wysoka niezawodność Wysoka niezawodność
Najważniejsze wady Ograniczenia konstrukcyjne obudowy Wysoka cena Wysoka cena
Cecha/parametr Stała dielektryczna Rezystancja Pojemność
Zasięg do… …kilku milimetrów …kilku milimetrów …kilku milimetrów
Obudowa urządzenia Nieprzewodząca Nieprzewodząca Nieprzewodząca
Koszt Wysoki Niski Niski
Odporność na zakłócenia środowiskowe Bardzo dobra Średnia Dobra
Niezawodność Dobra Średnia Dobra
Najważniejsze zalety Wysoka precyzja Niska cena, prostota wykonania Niska cena, prostota wykonania
Najważniejsze wady Wysoka cena Niska trwałość Konieczność stosowania prekalibracji

O autorze