20 stycznia w Narodowym Muzeum Techniki w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie dostępne będą dwie ekspozycje. Jedna z nich to „Media naszych czasów – historia radia i telewizji”. Wystawa jest podróżą w przeszłość. Zwiedzający obejrzą wnętrza handlowe i mieszkalne z lat 30. 50., 70. i 90. XX wieku. Dowiedzą się jakie nowości techniczne zapełniały wówczas półki sklepowe oraz jakie miejsce w domach zajmowało radio i telewizja.

Fot.: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

Na przestrzeni niemal stulecia zmieniało się też wzornictwo użytkowe w radio- i teletechnice. Legendarne nadajniki radia „Solidarność” pełniły ogromną rolę w podtrzymaniu ducha sprzeciwu społecznego w latach 1981 – 1989, który zrodził prawdziwie demokratyczną Polskę współczesną. James Clerk Maxwell, Heinrich Hertz i Nikola Tesla położyli teoretyczny i doświadczalny fundament pod radiofonię i telewizję. Druga połowa XIX wieku obfitowała w odkrycia oraz zrodziła wynalazki o bezprecedensowej skali oddziaływania w historii ludzkości. Umiejętność komunikowania się za pomocą fal radiowych błyskawicznie i na ogromne odległości nie miała sobie równych. Ludzkość poznała nowy sposób realizacji najważniejszej z potrzeb społecznych – wymianę myśli, wrażeń, emocji. Radio i telewizja wywiera głęboki wpływ na naszą kulturę i cywilizację. Tak było w przeszłości i nic nie wskazuje na to, by przyszłość miała odsunąć je w cień. Nadal chcemy słyszeć i być słyszalni. Nadal chcemy obserwować i być dostrzegani. To się nie zmieni – choć wszystko inne z pewnością tak – czytamy na stronie Narodowego Muzeum Techniki.

Unikalne zbiory

Udostępnione zbiory Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie związane z techniką radiową i telewizyjną liczą kilkaset eksponatów. Reprezentują dorobek krajowy oraz zagraniczny. Znaczący ich odsetek to obiekty unikalne, niedostępne w żadnym innym miejscu. Dziesiątki lat starannego doboru oraz rozbudowy kolekcji zaowocowały ekspozycją opartą całkowicie na zasobach własnych. Jej trzon stanowią urządzenia krajowe: jednostkowe, popularne, masowe. Na ich tle eksponowane są odbiorniki, które zapowiadały przełomy kulturowe. To przedwojenne radio detektorowe DETEFON i powojenny telewizor BELWEDER. Wprawdzie nie były awangardą technologiczną na świecie, ani nawet w Europie. Jednak w granicach kraju stały się synonimem rewolucji społecznej, jaką niesie ze sobą masowy dostęp milionów obywateli do informacji. W porozbiorowej Polsce radioodbiornik DETEFON, sprzedany w rekordowej liczbie niemal pół miliona egzemplarzy, zapewniał łatwy odsłuch audycji przede wszystkim na terenach niezelektryfikowanych.

Fot.: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

W powojennej Polsce wprowadzony na rynek w 1957 roku telewizor BELWEDER był jasnym sygnałem, że krajowa telewizja wkroczyła na drogę zaawansowanego rozwoju. Prawo do edukacji, wykształcenia, rozrywki i kultury zyskało nowy, praktyczny wykładnik. Już nie tylko głos radiowy, ale i obraz kształtował naszą rzeczywistość. Dwa wszechstronne zespoły redakcyjne, Polskie Radio i Telewizja Polska, przyjęły na siebie odpowiedzialność za jakość i treść przekazywanych informacji. Od 1925 roku radio, a od 1947 roku telewizja, stopniowo stały się krajowymi gigantami medialnymi. Przez stulecie w technice odbioru zmieniło się niemal wszystko. Najważniejsza jednak przetrwała niezmieniona, bardzo osobista relacja pomiędzy ludźmi pozostającymi „na dwóch końcach anteny”: redakcja – radiosłuchacz i redakcja – telewidz.

Kuratorami wystawy są Jerzy Lemański i Zasław Adamaszek.

Dokumentowanie i promocja polskiej myśli technicznej

Jak również opieka nad zabytkami z dziedziny techniki i przemysłu oraz popularyzacja wiedzy technicznej to misja Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie. Zostało ono utworzone w 2017 roku na podstawie umowy zawartej między Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Miastem Stołecznym Warszawa. Placówka odwołuje się do tradycji otwartego w Warszawie w 1875 r. Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Jest także spadkobiercą Muzeum Techniki i Przemysłu powstałego w 1929 r. z inicjatywy inż. Kazimierza Jackowskiego.

Po wojnie organizację nowej instytucji muzealnej powierzono Naczelnej Organizacji Technicznej. Muzeum zostało otwarte w 1955 roku w skrzydle „G” Pałacu Kultury i Nauki. Muzeum Techniki (później Muzeum Techniki i Przemysłu NOT) funkcjonowało do 2017 roku, a zbiory i wyposażenie zostały przekazane Narodowemu Muzeum Techniki.

Fot.: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

Oficjalne wznowienie działalności Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie nastąpiło 28 stycznia 2022 r podczas inauguracyjnego otwarcia dwóch wystaw stałych Historia Transportu – morzem, lądem i powietrzem oraz Historia Komputerów – liczy się! W grudnia 2023 roku Muzeum zaprosiło zwiedzających na kolejne nowe wystawy stałe: Wkład Polaków w światowe dziedzictwo techniczne i naukowe oraz Źródła energii cywilizacji – historia paliw kopalnych. Ignacy Łukasiewicz – pionier przemysłu naftowego. W roku 2024 została otwarta kolejna wystawa pt. Wszystkie teleskopy świata – historia badań kosmosu. Polski wkład w badanie i podbój kosmosu.

15 tysięcy eksponatów

Narodowe Muzeum Techniki to największa placówka muzealnictwa technicznego w Polsce. W swoich zbiorach posiada ponad 15 tysięcy eksponatów z wielu dziedzin., m.in. astronomii i fizyki, górnictwa i hutnictwa, informatyki, radiotechniki, transportu a także energetyki. Wśród nich: machina rachunkowa Abrahama Staffel’a, maszyna szyfrująca Enigma, lotnia Lilienthala z 1894 roku, reprezentacyjna kolekcja polskich jednośladów wraz z przedwojennymi motocyklami „Sokół”, komputery inż. Jack Karpińskiego AKAT i K-202.

Uzupełnieniem kolekcji jest Biblioteka a także bogate Archiwum zawierające zarówno dokumentację fotograficzną jak i plany konstrukcyjne wielu maszyn i urządzeń. W sektorze motoryzacji Narodowe Muzeum Techniki jest w posiadaniu unikalnych zbiorów nie tylko w skali krajowej, ale ogólnoświatowej.

Wśród bezcennych eksponatów znajdują się między innymi Cadillac 355D Fleetwood Special, Marszałka J. Piłsudskiego, trójkołowy De Dion-Bouton z XIX wieku, jedyny zachowany na świecie Motocykl Choińskiego, czy budzący podziw, świetnie zachowany samochód Adler z 1901 roku. W skład bogatej kolekcji wchodzą także polskie konstrukcje prototypowe np.: podwozie samochodu PZInż 403 Lux-Sport, Meduza, Ogar, Wars, Warszawa 210. Łącznie kolekcja liczy ponad 80 zabytkowych motocykli i blisko 100 samochodów. Znaczną część z nich można oglądać w Zabytkowej Hucie Żelaza w Chlewiskach, która stanowi Terenowy Oddział Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie.

Źródło: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie