Zarządzanie produkcją bez precyzyjnego planu przypomina budowanie domu bez projektu. Wielu producentów zmaga się z licznymi wyzwaniami, np. odpowiednią organizacją surowców czy przestojami na liniach produkcyjnych. W tym przypadku rolę projektu odgrywa BOM, czyli lista materiałowa.

Czym dokładnie jest BOM? Dlaczego jest istotny w optymalizacji produkcji? Jak BOM może usprawniać zarządzanie zasobami w Twojej firmie? Sprawdź!

Co to jest BOM? Definicja i podstawowe elementy

Bill of Materials (BOM), czyli lista materiałowa, to dokument szczegółowo opisujący wszystkie komponenty niezbędne do wytworzenia produktu. Zawiera informacje o materiałach, półproduktach i podzespołach, ale też wykaz operacji technologicznych. W przeciwieństwie do zwykłej listy zakupowej BOM ma strukturę hierarchiczną – przedstawia, w jaki sposób poszczególne komponenty są ze sobą powiązane i przypisuje im unikalne numery identyfikacyjne.

W BOM każdemu składnikowi przypisuje się też m.in. jednostkę miary oraz informacje o dostawcy, a także ilość wymaganą do produkcji jednej jednostki produktu końcowego. Często uwzględnia się również koszty, co ułatwia tworzenie budżetu i planowanie produkcji.

Taka uporządkowana struktura pozwala lepiej zrozumieć, jakie znaczenie dla produktu końcowego mają poszczególne elementy struktury. Poza tym precyzyjne dane w BOM ułatwiają określenie zapotrzebowania materiałowego i pomagają w minimalizowaniu ryzyka błędów w procesie produkcji.

Jak działa BOM: struktura hierarchiczna i relacje komponentów

W hierarchicznej strukturze BOM poziom 0 oznacza wyrób gotowy. Na kolejnych znajdują się podzespoły i elementy składowe, które razem tworzą wizualizację przypominającą drzewo. Dzięki temu schemat jest uporządkowany i ułatwia zrozumienie zależności między wszystkimi składnikami oraz proces montażu.

Warto zaznaczyć, że wyróżnia się dwa rodzaje BOM: single-level BOM z jednym poziomem oraz multi-level BOM, który przedstawia pełną hierarchiczną strukturę produktu. W Multi-level BOM wyrób gotowy rozłożony jest na wszystkie części i surowce. Pomaga to w tworzeniu efektywnych planów produkcji i precyzyjnym określaniu ilości materiałów potrzebnych do produkcji.

Typy BOM i ich zastosowania: EBOM, MBOM, CBOM, SBOM

Rodzaje wykazów materiałów, takich jak:

• EBOM (Engineering BOM): inaczej inżynieryjny wykaz materiałów. Opiera się na projektach CAD i odgrywa ważną rolę podczas projektowania. Dostarcza szczegółowych danych technicznych, które pomagają dobrze poznać konstrukcję i potrzebne do jej ukończenia elementy. Przekłada się to na precyzyjne projekty i rozwój prototypów.
• MBOM (Manufacturing BOM): inaczej produkcyjny wykaz materiałów. MBOM łączy informacje z EBOM z procesami produkcyjnymi. Dostarcza informacji o narzędziach i maszynach, a także kolejności operacji potrzebnych do ukończenia głównego produktu. Upraszcza to zarządzanie zasobami produkcji.
• CBOM (Configurable BOM): inaczej konfigurowalny wykaz materiałów. Umożliwia tworzenie różnych wariantów produktu dostosowanych do oczekiwań klientów. Dzięki temu można łatwo dostosować ofertę do indywidualnych potrzeb bez konieczności tworzenia osobnych list materiałowych.
• SBOM (Service BOM): czyli serwisowy wykaz materiałów. Ten typ BOM jest pomocny w naprawie i późniejszym (po sprzedaży) utrzymywaniu jakości produktów. Zawiera listy części zamiennych i instrukcje serwisowe, co usprawnia działania związane z obsługą posprzedażową.

BOM w systemach IT

Podpięcie struktury materiałowej (BOM) do systemów IT, takich jak ERP, MRP, MES, CAD znacznie pomaga w sprawnym zarządzaniu produkcją. BOM w połączeniu z ERP i MRP umożliwia automatyczne tworzenie planów materiałowych oraz harmonogramów produkcji.

Dzięki MES można jeszcze bardziej uszczegółowić plan zużycia materiałów, a także monitorować historię zleceń. Z kolei integracja z narzędziami CAD pozwala na wierne odwzorowanie w procesie produkcyjnym założeń projektów inżynieryjnych.

Poza tym nowoczesne systemy ERP mają funkcje wersjonowania BOM i zarządzania dostępem, co zwiększa poziom bezpieczeństwa oraz spójności danych.

Korzyści BOM dla firm produkcyjnych

Stosowanie Bill of Materials (BOM) w firmach produkcyjnych zapewnia wiele korzyści.

• Dzięki BOM można precyzyjnie obliczać ilość materiałów potrzebnych do produkcji, co pomaga utrzymywać stany magazynowe na odpowiednim poziomie. Warto dodać, że dzięki lepszej kontroli kosztów materiałów idzie to w parze z minimalizacją wydatków.
• Standaryzacja procesów i możliwość śledzenia komponentów od chwili wydania z magazynu, przez proces produkcyjny, po dystrybucję gotowego produktu, pozwala na pełną identyfikowalność surowców i produktów niezależnie od ich aktualnej lokalizacji.
• Ponadto BOM optymalizuje łańcuch dostaw. Umożliwia szybką reakcję na braki materiałowe, gwarantując ciągłość pracy na liniach produkcyjnych.
• Podpięcie BOM do systemów informatycznych ERP oraz MRP umożliwia automatyzację wielu procesów związanych z materiałami. Pomaga to w efektywnym zarządzaniu zasobami w firmie.

Stosuj BOM i maksymalizuj efektywność produkcji

Zrozumienie działania oraz roli Bill of Materials (BOM) w nowoczesnym systemie produkcyjnym to podstawa skutecznego zarządzania produkcją. BOM pozwala na precyzyjne planowanie potrzeb materiałowych i optymalizuje procesy wytwórcze. W ten sposób przyczynia się do obniżania kosztów magazynowania. Z kolei integracja BOM z systemami ERP oraz MRP zwiększa poziom automatyzacji i spójności danych.