Rynek komputerów jednopłytkowych rozwija się w zaskakująco szybkim tempie. Pomimo, że większość dostępnych na rynku urządzeń jest wyposażonych w jeden z mikroprocesorów w architekturze ARM, to dostępne są także komputery z procesorami x86 produkowanych przez Intel lub AMD, znanych już od lat z komputerów PC. Zaletami tej architektury jest kompatybilność z oprogramowaniem na komputery PC, obsługa systemu Windows oraz zazwyczaj większa moc obliczeniowa niż procesory ARM średniej klasy. Jednym z takich komputerów jest opisywany już na naszych łamach Odroid H2+ z procesorem Intel Celeron J4115.

Sztandarowym przykładem takiego podejścia do projektowania komputerów jednopłytkowych są urządzenia z oferty LattePanda. Firma już od 2016 roku wypuszcza na rynek komputery niewiele większe od Raspberry Pi w pełni kompatybilne z systemem Windows 10 oraz Linux. Urządzenia są wyposażone w procesory Intela. Cechą charakterystyczną komputerów LattePanda jest podsystem oparty o mikrokontroler ATmega32U4, taki sam jak w Arduino Leonardo. Porty mikrokontrolera wyprowadzono na złącze rozszerzeń, a układ można zaprogramować przez środowisko Arduino. Urządzenia LattePanda dostępne są także w wersjach z dołączoną licencja Windows 10 Pro.

W artykule zaprezentuję jeden z najnowszych i stosunkowo niedrogich urządzeń z tej rodziny. Będzie to LattePanda Delta 432.

Rys. 1. Komputer LattePanda Delta 432

LattePanda Delta 432

LattePanda Delta 432 zawiera 64-bitowy, czterordzeniowy procesor Intel Celeron N4100. Maksymalne taktowanie układu wynosi do 2,4 GHz. Procesor zawiera także rdzeń GPU Intel UHD Graphics o taktowaniu do 700 MHz. Komputer zawiera wbudowaną pamięć operacyjną RAM LPDDR3 o pojemności 4 GB, a także pamięć eMMC o pojemności 32 GB.

Dodatkową pamięć masową można podłączyć do komputera za pomocą złącza M.2 Key-M. LattePanda Delta obsługuje dyski NVMe SSD oraz SATA SSD. Komputer zawiera także złącze M.2 Key-E wraz z obsługą interfejsów USB 2.0 i UART.

Rys. 2. Złącza M.2 na płytce LattePanda Delta 432

Komunikację bezprzewodową zapewnia moduł Intel AC-9461. Moduł pracuje w sieci Wi-Fi w pasmach 2,4 GHz i 5 GHz oraz w sieci Bluetooth 5.0. Moduł zawiera wbudowane zewnętrzne złącze antenowe. Komputer oferuje także komunikację przewodową Ethernet o szybkości 1 Gigabit. Na płytce zamontowano również 3 porty USB 3.0 oraz jeden port USB typu C z obsługą Power Delivery, DisplayPort oraz USB 3.0.

Rys. 3. Moduł Wi-Fi/Bluetooth Intel AC-9461 wbudowany w komputer LattePanda Delta 432

Do podłączenia monitora, oprócz portu DisplayPort przez USB-C, służy także złącze HDMI oraz port eDP. LattePanda Delta 432 jest w stanie obsługiwać obraz o rozdzielczości 4K (3840×2160) z częstotliwością odświeżania 60 Hz. Dodatkowo, na płytce zamontowano dwa złącza rozszerzeń po 50 pinów, na które wyprowadzono szereg interfejsów komunikacyjnych takich, jak I2C, I2S, USB, TTL, UART, RTC. Na te złącza wyprowadzono także piny mikrokontrolera ATmega32U4 kompatybilnego z Arduino. Do chłodzenia urządzenia zastosowano natomiast aktywny wentylator.

Rys. 4. Rozkład wyprowadzeń w komputerach LattePanda

Wraz z komputerem w zestawie znajduje się zasilacz USB typu C dostarczający 45 W mocy oraz antena umożliwiająca komunikację radiową. LattePanda Delta 432 jest dostępny także w wersji z licencją i systemem Windows 10 Pro.

Rys. 5. Zasilacz oraz antena dołączona do urządzenia

Uruchomienie komputera

Aby uruchomić komputer, oprócz zasilacza i anteny dołączonej do zestawu, należy zaopatrzyć się także w:

• Monitor,
• Odpowiedni przewód do podłączenia monitora (np. HDMI),
• Klawiaturę USB,
• Mysz USB,
• (Opcjonalnie) dysk SSD NVMe PCIe.

Podłączenie urządzeń peryferyjnych jest niezwykle proste. Monitor należy podłączyć do odpowiedniego gniazda (np. HDMI), natomiast klawiaturę i mysz do gniazd USB.

Komputer zawiera oczywiście wbudowaną pamięć eMMC o pojemności 32 GB, na której instaluje się system operacyjny. Tym niemniej nie jest to dużo i gdy potrzebujemy więcej miejsca na dane i programy, warto zaopatrzyć się w dodatkowy dysk twardy. Do obsługi dysku świetnie nada się zarówno interfejs M.2, jak i dość szybki interfejs USB 3.0. Na tym ostatnim według producenta można osiągnąć transfer nawet do 5 Gbps.

Instalacja systemu Windows 10

Komputer LattePanda Delta 432 jest dostarczany z zainstalowanym w pamięci eMMC systemem operacyjnym Windows 10. Tym niemniej może zaistnieć potrzeba ponownej instalacji tego systemu. Aby do wykonać należy pobrać system w wersji dla LattePanda. Następnie rozpakować plik .zip. oraz wgrać wypakowane dane na przygotowany pendrive. Pamięć USB powinna być sformatowana w systemie NTFS.

Po skopiowaniu plików na pendrive, należy upewnić się, ze LattePanda uruchamia się właśnie z pamięci USB. W tym celu należy wejść w menu BIOSu przyciskając przycisk ESC tuż po włączeniu komputera. Następnie w zakładce Boot trzeba ustawić uruchamianie w pierwszej kolejności (Boot Option #1) z pamięci USB. Po ustawieniu kolejności uruchamiania, należy zapisać ustawienia w zakładce Save & Exit klikając Save Changes and Reset, a następnie w okienku dialogowym wybrać Yes.

Rys. 6. Menu bootowania komputera LattePanda Delta 432

Po uruchomieniu systemu z pamięci USB włączy się instalator. Zainstaluje on system Windows w pamięci eMMC komputera. Instalator ten jest zupełnie bezobsługowy i sam wgrywa system do pamięci.

Rys. 7. Instalacja Windows 10 w pamięci eMMC

Aby kontynuować pracę Windows 10 może być konieczna ponowna zmiana ustawień bootowania. Samo odłączenie pendrive’a od urządzenia może sprawić, że system uruchomi się z pamięci eMMC, ale nie musi. W takiej sytuacji należy ponownie ustawić priorytet bootowania w menu BIOS.

Rys. 8. LattePanda Delta 432 z uruchomionym systemem Windows 10

Instalacja Ubuntu

Zamiast systemu Windows, LattePanda może także pracować pod kontrolą systemu Linux. Instalacja systemu jest tym razem bliższa standardowej niż w przypadku systemu Windows. Komputer bez problemu współpracuje m.in. z najnowszą wersją dystrybucji Ubuntu 20.04.

Najpierw należy pobrać obraz systemu ze strony https://ubuntu.com/download/desktop, najlepiej w wersji 64-bitowej. Pobrany plik .iso trzeba nagrać na pamięć USB, na przykład za pomocą programu BalenaEtcher. Następnie należy uruchomić system z pendrive’a, w taki sam sposób, jak w przypadku Windowsa.

Ubuntu uruchamia się w trybie LiveCD. Oznacza to, że system ładuje się do pamięci RAM i można go przetestować bez konieczności instalacji.

Rys. 9. LattePanda Delta 432 z uruchomionym systemem Ubuntu

Oczywiście system Linux można również zainstalować w pamięci eMMC komputera. Co ciekawe, w odróżnieniu od Windowsa, instalator Ubuntu umożliwia także instalację na dysku SSD. Pozwala to m.in. na instalację obok siebie obu tych systemów operacyjnych.

Instalacja Linuxa na LattePanda nie różni się niczym od instalacji na komputerze PC. Dla Ubuntu jest to więc wybór języka, strefy czasowej, wielkości instalowanych danych (opcja standardowa lub minimalna) oraz miejsca, gdzie zainstalowany zostanie system. Kreator przeprowadzi nas przez proces instalacji, a więc nikomu nie powinno to sprawić problemu.

Rys. 10. Instalator systemu Ubuntu

Podsumowanie

LattePanda Delta 432 to ciekawy komputer jednopłytkowy wyposażony w procesor Intel Celeron w architekturze x86. Jest to cecha wyróżniająca tego komputera i pozwala na uruchomienie systemu Windows, co jest właściwie niemożliwe na architekturze ARM. Komputer zapewnia szybką komunikację, stosunkowo dużą moc obliczeniową, a także szeroki zakres interfejsów. Dodatkowo na płytce zamontowano mikrokontroler ATmega32U4 z pinami wyprowadzonymi na złącze rozszerzeń, kompatybilny ze środowiskiem Arduino.

Komputery LattePanda są dostępne w ofercie sklepu Kamami.pl