Tego lata kod kreskowy UPC (Universal Product Code), którego używają chyba niemal wszystkie sklepy detaliczne do rejestrowania produktów, obchodził 50-lecie. Pierwsze oficjalnie uznane użycie kodu kreskowego UPC miało miejsce 26 czerwca 1974 r. w Troy w stanie Ohio, podczas skanowania opakowania gumy do żucia Wrigley’s. Kasjerka Sharon Buchannan zeskanowała gumę za 0,67 USD w supermarkecie Marsh na kasie zbudowanej przez korporację National Cash Register (NCR).

Powszechne przyjęcie kodu UPC przyczyniło się do rozwoju międzynarodowych łańcuchów dostaw detalicznych. Obraz z Adobe Stock

Kod kreskowy UPC jest dla zwykłego człowieka tylko niewiele mówiącym obrazkiem. Nawet laik może jednak domyślić się, że jest to jakiś tajemniczy znak wskazujący cenę produktu. Dla osoby zorientowanej w temacie, na przykład dla informatyka, kod kreskowy jest kluczem w schemacie bazy danych z indeksem ceny, ilości zapasów i innych istotnych informacji o produkcie. Dla specjalistów mających wiedzę o sprzęcie kod kreskowy UPC jest celem elektrooptycznego systemu odczytu i interpretacji wydrukowanych linii reprezentujących 12-cyfrową wartość liczbową. I wreszcie dla sprzedawców detalicznych na całym świecie kod kreskowy UPC jest rozwiązaniem zagadnienia operacyjnego, którego w inny sposób nie da się rozwiązać.

Przed kodem

Każdy, kto pracował w handlu detalicznym, prawdopodobnie wzdrygnie się, słysząc frazę „czas inwentaryzacji”. Obecnie oznacza to kwartalną lub roczną półautomatyczną kontrolę fizycznego stanu magazynowego w celu weryfikacji z bazą danych oraz uwzględnienia uszkodzeń i kradzieży. Przed powszechnym przyjęciem kodów kreskowych UPC i elektronicznych kas fiskalnych, ręczne przeprowadzenie inwentaryzacji było jedynym sposobem śledzenia zapasów produktów.

Przed UPC było to zadanie wykonywane raz w miesiącu lub raz w tygodniu późnym wieczorem. Byli w to zaangażowani wszyscy pracownicy sklepu. Dziesiątki tysięcy artykułów należało zdjąć ręcznie z półek sklepowych, następnie policzyć, ręcznie zarejestrować na papierowych formularzach i ponownie umieścić na półce. Po przeliczeniu zapasów pracownicy działu zaopatrzenia i zakupów musieli zestawić sprzedaż i straty, porównać zapasy z wartościami min/maks i ponownie zamówić produkty. Należy pamiętać, że wszystko to odbywało się za pomocą ołówka. Arkusze kalkulacyjne wtedy jeszcze nie istniały.

Ustalanie cen produktów było równie żmudnym zadaniem. Metki cenowe były naklejane na każdy pojedynczy przedmiot za pomocą pistoletu cenowego, etykieciarki, która drukowała numer ceny na małej naklejce. Każdy przedmiot był wyceniany w miarę jego składowania na półce. Zmiana ceny wymagała, aby każdy produkt został zdjęty z półki i ponownie oznaczony ręcznie. W tamtym czasie prowadzenie sklepu było bardzo żmudnym procesem.

Pochodzenie kodu kreskowego

W połowie lat 60. National Association of Food Chains (NAFC  – Krajowe Stowarzyszenie Łańcuchów Żywnościowych) dostrzegło potrzebę przyspieszenia procesu realizacji transakcji w sklepach spożywczych. Grupa rozpoczęła inicjatywę mającą na celu stworzenie zautomatyzowanych narzędzi do ustalania cen i inwentaryzacji. Ich wczesna praca doprowadziła do zainstalowania w 1966 r. pierwszych czytników cen w stylu „kodu kreskowego” w sklepie Kroger w Cincinnati w stanie Ohio. System Kroger używał wzoru bullseye ograniczonego do ich sklepów. Chociaż był to eksperyment wyłącznie w Kroger, uznano go za sukces, co doprowadziło do stworzenia w 1969 r. Universal Grocery Products Identification Code (UGPIC)

Kod kreskowy UPC, jaki znamy dzisiaj, jest bezpośrednim następstwem tej pracy. Rada Uniform Grocery Code Council została utworzona w 1973 r. i jako jeden z pierwszych aktów zaleciła ogólnokrajowe przyjęcie kodu kreskowego UPC do ustalania cen i kontroli zapasów.

Budowa kodu kreskowego UPC. Obraz wykorzystany dzięki uprzejmości Barcode Graphics

12-cyfrowy kod składa się z cyfry początkowej, pięciocyfrowego prefiksu firmy, pięciocyfrowego numeru pozycji i cyfry kontrolnej. Numery są zawsze drukowane na dole kodu, aby umożliwić ręczne wprowadzenie numeru, jeśli linie kodu są uszkodzone.

Niedługo po pierwszym użyciu UPC stał się globalny, a European Article Numbering Association (EAN) współpracuje ze stowarzyszeniem amerykańskim. Skonsolidowana organizacja GS1 ma teraz za zadanie nadzorować standardy na całym świecie.

Kod UPC jako system

Około 20 lat zajęło wszystkim głównym sprzedawcom detalicznym pełne przyjęcie systemu kodów kreskowych UPC. Wciąż istnieje kilka oporów – zazwyczaj są to małe, niezależne sklepy, które nie są w stanie uzasadnić kosztów systemu elektronicznego. Jednak zeskanowany kod kreskowy jest uniwersalny.

Skanery kodów kreskowych wykorzystują laser, ruchome lustro i fotodiodę do odczytu wydrukowanego kodu kreskowego UPC. Obraz wykorzystany dzięki uprzejmości Cognex

Kody są odczytywane za pomocą systemu skanowania laserowego lub innych środków rozpoznawania optycznego. Pojedyncza cyfra sumy kontrolnej służy do weryfikacji dokładności skanowania. Jeśli zostanie uznana za poprawną, numer jest wysyłany do bazy danych i wykorzystywany do wyszukania pozycji. System bazy danych zwróci cenę artykułu do punktu sprzedaży klienta (POS) i jednocześnie zmniejszy przechowywaną ilość zapasów. Zmiana ceny jest teraz tak szybka, jak zmiana numeru w bazie danych, a śledzenie zapasów odbywa się automatycznie.

Toshiba Self Checkout System 7. Obraz wykorzystany dzięki uprzejmości firmy Toshiba

Wczesne systemy były wybredne i wymagały starannych technik skanowania. Nawet pomarszczone lub lekko uszkodzone wydruki wymagały frustrującego ponownego skanowania lub ręcznego wprowadzania kodu. Dzisiejsze systemy używają wiele wiązek, aby umożliwić skanowanie, które jest wystarczająco niezawodne. Skanować produkty w kasach samoobsługowych mogą nawet nieprzeszkoleni klienci.

Przyszłość zakupów opartych na kodach UPC

Kod kreskowy UPC wciąż ewoluuje. Dziesięć cyfr to już za mało. Liczba firm i produktów prawie przekracza zakres dwóch pięciocyfrowych liczb. W wielu miejscach pojawiają się również konkurencyjne i niekompatybilne systemy kodów optycznych.

GS1 ma przyszłościowy plan na kody kreskowe do identyfikacji produktów detalicznych i handlowych. Następna planowana generacja zastępuje obecny jednowymiarowy kod kreskowy UPC kodem kreskowym 2D opartym na formacie kodu QR, zwanym GTIN Digital Link. GTIN Digital Link będzie zawierał adres URL strony internetowej oraz serię numerów specyficznych dla produktu i firmy.

Kod kreskowy 2D Digital Link. Obraz wykorzystany dzięki uprzejmości GS1

Kod będzie używany zarówno przez sprzedawców detalicznych, jak i konsumentów. Klienci sklepów mają dziś dostęp do aplikacji na smartfony, które rozpoznają kody UPC. Jednak dokładny dostęp do danych produktu i sklepu nie zawsze jest możliwy. Dzięki nowym systemom 2D producenci będą kierować konsumentów do stron internetowych poświęconych konkretnym produktom, zawierających wszystkie istotne informacje. Sklepy będą mogły dodać swoje „dwa grosze” dzięki aplikacjom z cenami i kuponami dostosowanymi do lokalizacji. Produkty ze złożonymi instrukcjami lub dużymi zestawami informacji, takie jak leki na receptę, będą łączyć najważniejsze informacje z kodem kreskowym 2D. GS1 proponuje, aby przejście z UPC na GTIN rozpoczęło się w 2027 r., w którym to czasie zaleca się podwójne używanie nowego systemu wraz ze starszym UPC.

Poza kodem kreskowym

Kilka lat temu Amazon próbował całkowicie ominąć kody UPC i skanery, otwierając niewielką liczbę sklepów detalicznych bez kas. Klienci po prostu umieszczali produkty w swoich wózkach i wychodzili przez drzwi po zakończeniu zakupów. Sklep był wyposażony w zestaw kamer i oprogramowanie do rozpoznawania obrazu, aby śledzić aktywność klientów i rejestrować sprzedaż. Od tego czasu zaprzestano tego eksperymentu, ale nie oznacza to, że ci sami lub inni sprzedawcy detaliczni nie spróbują ponownie.

Mówi się o skanerach produktów opartych na sztucznej inteligencji (AI), które będą rozpoznawać przedmioty bez kodu kreskowego. Systemy RFID obiecują również śledzenie przedmiotów w dowolnym miejscu i bez optyki. Do tego czasu kod kreskowy UPC będzie nadal usprawniał i stymulował międzynarodowe łańcuchy dostaw detalicznych.

Tłumaczył i opracował Jarosław Doliński

Autor Duane Benson – All About Circuits