O jedną trzecią krótsze przerwy w dostawach energii, niższa emisja CO2 i więcej energii z OZE – to efekty wdrożenia rozwiązań smart grid w Energa-Operator. Dzięki niemu spółka ma dziś najnowocześniejszy system zarządzania siecią. Całkowity koszt projektu to 277 mln PLN.

Krótsze przerwy w dostawach energii

Energa-Operator zakończyła kluczowy etap projektu unowocześniania sieci średniego napięcia. Trwał on od roku 2017 i był możliwy dzięki dofinansowaniu ze środków unijnych. Wdrożenie rozwiązań smart grid pozwoliło na znaczącą poprawę działania sieci, większą od zakładanej na starcie projektu. Przede wszystkim Energa-Operator zmniejszyła przerwy w dostawach energii. Biorąc pod uwagę zarówno te zaplanowane, jak i wynikające z czynników zewnętrznych (tzw. SAIDI nieplanowane), tylko dla sieci średniego napięcia czas awarii skrócił się o jedną trzecią: do 128,3 minut rocznie na jednego odbiorcę w porównaniu z 2015 r. Czas planowanych przerw został w tym czasie zredukowany o 42% – z 39 do 22,8 minut.

– Skrócenie czasu przerw w dostawach prądu to jeden z najważniejszych czynników dla naszych klientów. Brak zasilania jest dla odbiorców – zarówno indywidualnych jak i firm – mocno uciążliwe. Bardzo nam zależało na poprawieniu tego wskaźnika. Obecnie możemy się pochwalić jednym z najniższych w kraju – mówi Robert Świerzyński, prezes Energa- Operator. – Szybsza reakcja na awarie i ograniczenie czasu przerw w dostawach energii podnosi komfort życia mieszkańców oraz ułatwia prowadzenie działalności przedsiębiorstwom. Ma to ogromne znaczenie społeczne i biznesowe, dlatego będziemy kontynuować projekty poprawiające bezpieczeństwo sieci.

Robert Świerzyński, prezes Energa-Operator w Centralnej Dyspozycji Mocy

Wdrożenie rozwiązań smart grid pozwoliło zmniejszyć nie tylko czas awarii, ale w konsekwencji także zaoszczędzić 185,4 MWh rocznie energii, którą w tym czasie może dodatkowo przyjąć sieć.

– Oznacza to, że o tyle więcej energii z OZE jesteśmy w stanie przyjąć do systemu. Dzięki temu energia elektryczna w naszej sieci jest bardziej „zielona” – podkreśla Tomasz Korda, kierownik biura projektów i innowacji Energa-Operator.

Kolejnym krokiem w kierunku bardziej ekologicznej energii jest też ograniczenie emisji CO2 o 150,6 ton. Lepsze możliwości diagnozowania stanu sieci i skrócenie czasu reakcji na niespodziewane zdarzenia przyczyniło się także do znaczącego ograniczenia zużycia energii pierwotnej. Wskaźniki zostały oficjalnie potwierdzone podczas kontroli Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

– Wyniki są o 90 procent lepsze od zakładanych na początku realizacji projektu – dodaje Tomasz Korda.

Najnowocześniejsze rozwiązanie w kraju

Kluczowym elementem projektu przebudowy sieci do standardu smart grid było wdrożenie systemu SCADA/ADMS. System ten pozwala na centralne, automatyczne zarządzanie siecią elektroenergetyczną. Jego głównym zadaniem jest zdalne sterowanie i diagnostyka sieci. Dzięki monitorowaniu jej w czasie rzeczywistym oraz automatyzacji przełączeń na sieci (moduł FDIR) znacząco skraca się czas usuwania awarii. To obecnie najnowocześniejsze tego typu rozwiązanie w Polsce.

– Funkcje SCADA okazały się szczególnie istotne dla procesu przyłączania rozproszonych źródeł energii, jakimi są OZE. System umożliwia zaawansowaną kontrolę przepływu mocy, co ułatwia zdalne zarządzanie tego typu instalacjami wraz ze zmieniającymi się warunkami pogodowymi oraz sytuacją na sieci – mówi Łukasz Goliński, ekspert ds. SCADA/ADMS w Energa-Operator.

Aby cały system sprawnie działał, a wszyscy dyspozytorzy w poszczególnych rejonach działania spółki mieli w tym samym czasie dostęp do niezbędnych informacji o stanie sieci, zamontowano ok. 1,8 tys. zdalnie sterowanych rozłączników na słupach sieci średniego napięcia, ponad 1,1 tys. rozdzielnic w stacjach SN/nn i prawie 3 tys. modemów komunikacyjnych w technologii TETRA. Nad działaniem sieci czuwa specjalistyczne oprogramowanie.

Częścią projektu była także budowa magazynu energii w Czernikowie. Jego pojemność to 2 MWh, a moc 1 MW. Stabilizuje on pracę dużej farmy fotowoltaicznej, mogącej wytwarzać nawet 3,5 GWh rocznie.

Sieć o kluczowym znaczeniu

Szybka realizacja projektu przebudowy sieci do standardów smart grid poprzez instalowanie inteligentnego opomiarowania i automatyzację sieci nie byłaby możliwa bez wsparcia unijnego. Koszt inwestycji wyniósł 277 mln zł, z czego na dofinansowanie przypadło 166 mln PLN. Koszty kwalifikowane do dotacji wyniosły 196 mln PLN, a Unia Europejska sfinansowała 85% z nich. Ostatnia transza, 8,6 mln PLN, trafiła do spółki w lipcu.

– To największa jak dotychczas dotacja pozyskana w ramach projektów realizowanych z dofinansowaniem ze środków unijnych w perspektywie 2014-2020 – podkreśla Karolina Błaszak-Lasota, dyrektor pionu finansów i regulacji Energi-Operator.

To nie koniec inwestycji Energa-Operator w rozwój sieci. Spółka rusza z projektem podniesienia standardu sieci w województwach mazowieckim i warmińsko-mazurskim. W tych regionach sieć wymaga szczególnej uwagi, aby poprawić ciągłość zasilania zwłaszcza terenów rolnych. Kosztem 86 mln PLN zbudowanych zostanie m.in. 48 km nowych połączeń średniego napięcia. Na rozwój tego projektu firma otrzymała w maju znaczące wsparcie z funduszy unijnych (53 mln PLN).

W sumie Plan Rozwoju Energa-Operator na lata 2023–2028 zakłada przeznaczenie aż 3,3 mld PLN na rozbudowę sieci wysokiego napięcia i podniesienie jej możliwości do standardu smart grid.

Inteligentna sieć wsparciem dekarbonizacji gospodarki

Rozbudowa inteligentnych sieci jest bardzo istotna dla polskiej gospodarki. To jeden z kluczowych elementów transformacji energetycznej, zakładającej szybką dekarbonizację przemysłu. Smart grid pozwala na zwiększenie liczby i mocy przyłączonych OZE oraz zmniejszenie liczby przypadków włączeń źródeł fotowoltaicznych czy wiatrowych w momencie nadprodukcji. Wpisuje się w ten sposób w unijne cele redukcji emisji CO2 o 55 proc. do 2050 r. (Fit for 55) czy założone w dyrektywie RED III dojście do 2030 r. do punktu, w którym 42,5% energii zużywanej w UE będzie pochodzić z OZE. Już dziś spółka może pochwalić się największą mocą zainstalowaną OZE w Polsce.