Polska rakieta suborbitalna została wystrzelona 3 lipca 2024 roku z norweskiego centrum kosmicznego Andøya. To pierwsza na świecie rakieta, w której jako utleniacz zastosowany został nadtlenek wodoru o stężeniu 98%, zaprojektowana i zbudowana przez zespół inżynierów Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa. Osiągnęła pułap 101 km, przekraczając umowną granicę kosmosu.

Fot. Łukasiewicz-ILOT

Program BURSZTYN otrzymał nagrodę Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej i wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej podczas targów MSPO w Kielcach. Instytut Łukasiewicz-ILOT został natomiast wyróżniony nagrodą „Bursztyn polskiej gospodarki 2024” podczas 10. Ogólnopolskiego Szczytu Gospodarczego”. Rakietę, wraz z mobilną wyrzutnią WR-2 doceniono w konkursie „Innowacje dla Bezpieczeństwa i Obronności 2025” zorganizowanym przez portal-mundurowy.pl pod patronatem honorowym szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Sukces inżynierów Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa przełożył się na konkretne wdrożenia, a wynik osiągnięty przez rakietę stał się krokiem milowym w rozwoju kompetencji.

– Celami programu BURSZTYN były: budowa zespołów, kompetencji, procesów i modeli współpracy w organizacji, które będą miały zastosowanie podczas realizacji większych projektów rakietowych. To ważny krok do tego, byśmy jako polski instytut byli uważani za ważnego partnera w obszarze suborbitalnym, ale także orbitalnym. Już dziś Łukasiewicz – ILOT posiada technologie, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane w konstrukcjach orbitalnych. Dowodem na to są projekty, które realizujemy dla Europejskiej Agencji Kosmicznej m.in. sukces demonstracji unikalnego w skali światowej silnika o kontrolowanej wartości ciągu – powiedział prof. ILOT, dr hab. inż. Cezary Szczepański, p.o. Dyrektora Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa.

Udział w komercyjnych projektach

– Dziś jesteśmy zaangażowani w kilka projektów o komercyjnym zastosowaniu. Realizujemy prace w ramach projektu Europejskiego Funduszu Obronnego HYDEF, którego łączny budżet to ok. 110 mln EUR. W tym projekcie wykorzystana zostanie technologia opracowana w BURSZTYNIE. Kolejnym przykładem jest projekt SUBCOM – przed nami dwie kampanie testowe na poligonie z ładunkiem Thorium Space. Pracujemy nad kolejnymi aplikacjami polskich technologii napędowych – zarówno w systemach rakietowych, jak i satelitach – oznajmił dr inż. Adam Okniński, dyrektor Centrum Technologii Kosmicznych w Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa.

Silniki rakietowe o ciągu od 1 N do 420 N, gdzie jako materiał pędny wykorzystano nadtlenek wodoru o stężeniu powyżej 98%, zostało opracowane w Łukasiewicz – ILOT w ramach projektów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej. Znajdą zastosowane w satelitach, statkach kosmicznych i ostatnich stopniach rakiet.

Fot. Łukasiewicz-ILOT

Zalety tej ekologicznej technologii dostrzegła francuska firma MaiaSpace. Zawarła z Łukasiewicz – ILOT oraz firmą Thaliana Space umowę na opracowanie i dostarczenie silników na ciekłe materiały pędne dla członu manewrowego (kick‑stage) orbitalnej rakiety MaiaSpace – pierwszej w Europie, której pierwszy stopień będzie odzyskiwany po pionowym lądowaniu na barce morskiej.

Instytut odpowiada za dopracowanie wersji lotnej silnika oraz przeprowadzenie testów gorących, tak aby spełniał rygorystyczne wymagania bezpieczeństwa, osiągów i ochrony środowiska stawiane przez sektor kosmiczny. Badania kwalifikacyjne silnika będą przeprowadzone w warunkach próżni na terenie najnowszej inwestycji Instytutu – Centrum Laboratoryjnego Napędów Rakietowych i Satelitarnych.

Ekosystem technologii kosmicznych

Rakieta ILR-33 BURSZTYN 2K to cały ekosystem rozwiązań i technologii, które są nieustannie udoskonalane. Przykładem jest autonomiczna, mobilna wyrzutnia WR-2, zaprojektowana i skonstruowana samodzielnie przez zespoły inżynierskie Instytutu.

– Nasz zespół, który był odpowiedzialny za operacyjne działanie wyrzutni, w oparciu o doświadczenia zbierane w czasie realizacji kolejnych misji poligonowych, usprawnia wyrzutnię wprowadzając do niej sukcesywnie ulepszenia optymalizujące zarówno działanie systemów mechanicznych, jak i systemu sterowania. W ostatnim czasie zmodyfikowaliśmy oprogramowanie sterujące oraz interfejs pulpitu operatora w celu rozszerzenia funkcjonalności systemu i uzyskaliśmy poprawione parametry pracy w trybie kontroli zdalnej. Równolegle prowadzimy prace mechaniczne w celu rozbudowania wyrzutni o podwozie, umożliwiające umieszczanie jej w kontenerze transportowym. To rozwiązanie zapewni bezpieczne warunki transportu oraz przechowywania wyrzutni – podkreślił Roman Górecki, kierownik Laboratorium Testów w Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa.

Historyczne osiągnięcie inżynierów Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa przełożyło się na włączenie polskich podmiotów w nowe projekty oraz programy europejskie, których łączna wartość w skali paru lat wyniesie ponad 100 mln PLN.

– POLSA ogłosiła konkurs na testowe wyniesienie ładunku, a nasze konsorcjum go wygrało. W najbliższym okresie będziemy ogłaszać nabór na ładunki. To kolejna okazja dla polskich podmiotów przemysłowych i naukowych, poza lotem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na ISS, gdzie możemy testować ładunki w warunkach kosmicznych. Część ładunków, które już są na ISS były wcześniej omawiane z nami pod kątem lotów na rakiecie – powiedział Michał Pakosz, Kierownik Działu Technologii Rakietowych w Łukasiewicz – Instytucie Lotnictwa.

Fot. Łukasiewicz-ILOT

– By w pełni można było wykorzystać potencjał biznesowy i budować silną pozycję Polski na poziomie europejskim, warto rozważyć włączenie Polski do porozumienia Esrange and Andøya Special Project (EASP). To międzyrządowe porozumienie dałoby polskim instytutom i firmom co roku gwarancję dostępu do poligonów skandynawskich, które charakteryzują się dużymi obszarami lądowania oraz poszerzają dostępny rynek ładunków. W tym roku zapadnie decyzja o wysokości i przeznaczeniu wniesionej przez Polskę składki na kolejne 3 lata do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Jeśli będzie miało miejsce wsparcie obszaru rakietowego, będziemy mogli dalej prężnie rozwijać nasze kompetencje i wyniesiemy polskie technologie kosmiczne na wyższy poziom – powiedział prof. ILOT, dr hab. inż. Cezary Szczepański, p.o. Dyrektora Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa.

Źródło: Łukasiewicz – ILOT